از مناظره تا نقد: راه‌ها و کژراه‌های خردمندی شهری / بخش دوم

این نقطۀ نهایی که البته جرج اورول در کتاب خارق‌العاده خود «1984» آن را با مفاهیمی چون «زبان نو» (Newspeak)، «اندیشه دوگانه» (Doublethink)، «برادر بزرگتر»(Big Brother)، به دلیل موقعیت فناورانه دوران او، عمدتا در «زبان» به معنای رایج این واژه…

پرسش دوم: زبان مرکزی و زبان های پیرامونی

موضوع زبان مادری و اصل پانزدهه قانون اساسی که از سال 1357 تا امروز هنوز به اجرا در نیامده موضوعی پایان ناپذیر در ایران است. گروهی تصور می کنند هرگونه امتیازی به فرهنگ های پیرامونی در ایران، به زیان انسجام ملی است و همین بزرگترین اشتباه در…

پرسش نخست: فرهنگ چیست؟

در تاریخ علوم انسانی و اجتماعی و حتی پیش از آن در تفکر و ادبیات مربوط به اندیشه اجتماعی کمترین واژه ای هست که به اندازه فرهنگ برای تعریف آن تلاش شده باشد. در زبان های اروپایی فرهنگ معنایی نزدیک به تربیت و پرورش چه گیاهی و چه انسانی دارد.…

از مناظره تا نقد: راه‌ها و کژراه‌های خردمندی شهری / بخش اول

در سال‌های اخیر واژۀ «مناظره» با باری بیش از پیش سیاسی در فرهنگ مکتوب و شفاهی و رسانه‌ای ما مطرح شده است. البته نمی‌توان شک داشت از دلایل اساسی این امر «سیاسی شدن» -و یا بهتر است بگوییم «سیاست‌زدگی» تا بر معنای منفی آن تأکید کنیم- بوده است…

مفاهیم فرهنگی در مدرنیته متاخر(یک): آنتروپوسن

واژه آنتروپوسن(1) از ریشه یونانی، دو مفهوم «آنتروپوس»(موجود انسانی) و کاینوس (نو) را در خود دارد ، می‌توان به «عصر نوین انسانی» تعریف کرد. این مفهوم بر اساس ساختار نام‌گذاری ‌طبقه‌بندی‌های زمین‌شناسان و جغرافی‌دانان از دوره‌های عُمر کره…

پاره‌ای از یک کتاب (۱۷۵): سال‌های گورباچف: «انقلاب سوم» یا پرسترویکا

ب. نکات مبهم در «اندیشۀ نوین» و پرسترویکا از سال ۱۹۸۵ «اندیشۀ نوین» دگرگونی‌هایی را در ساخت‌ها و عملکردهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی برانگیخته و شکلی ویژه بدان‌ها داده است. این شکل با نوعی ایجاد دموکراسی و آزادی (نسبی) بیان، دریافت اخبار و…

مقابله با شورش در جهان سوم گفت و گو با ناصر فکوهی

در برخورد با پديده شورش چه تفاوتى بين كشورهاى توسعه‏‌يافته و يا در حال توسعه وجود دارد؟ آن‏چه به‏ عنوان شورش و طغيان‏‌هاى مردمى در تاريخ مى‏‌شناسيم، عمدتاً از قرن هجدهم ميلادى و با ظهور جامعه صنعتى ظاهر شد. پيش از آن هرچند شورش‏‌هاى…

فرهنگ انسان‌شناسی اجتماعی و فرهنگی (شصت و چهار): مرگ

موریس بلوک ترجمۀ شهرام پرستش / مهشید زندی مرگ Death همة فرهنگ‌های بشری جایگاهی اساسی به تفسیر جریان‌های زندگی آدمی می‌دهند. در این میان، بازتولید و بازنمایی مرگ، با اعمال مربوط به این بازنمایی ها، همواره از بیش‌ترین اهمیت برخوردار…

دربارۀ تعهد اجتماعی شعر/ گفت‌وگو با ناصر فکوهی/ بخش اول

پرسش: با جملۀ معروف تئودور آدورنو شروع کنیم؛ نقطه‌ای که این فیلسوف آلمانی در آن با گزارۀ کوبنده‌اش در مقالۀ نقد فرهنگ و جامعه شعرگفتن پس از آشوویتس را عین بربریت دانسته است. از طرفی می‌دانیم که مارکوزه نیز گفته است: «می‌توان بعد از آشویتس…

سیاست از منظر جامعه، گفت‏‌وگو با ناصر فکوهی / بخش دوم و آخر

در جامعه نوعى ساختار ارزشى، فرهنگى، اجتماعى، و سياسى حاكم است كه به‏ عنوان هنجار رسمى از راه مراكز قدرت اشاعه و گسترش مى‏‌يابد. از سوى ديگر، جوانان نيز داراى ساختار ارزشى مختص به خود هستند. ميزان انطباق ميان اين دو ساخت و تناسب و تضاد آن را…