پرسش از فرهنگ (۵۳): هویت فرهنگی چیست؟

هیچ فرد و به خصوص هیچ گروه اجتماعی نمی تواند وجود داشته باشد مگر آنکه خود یا دیگران برای وی یک یا چند «هویت فرهنگی» تعریف کرده باشند و او بتواند خود را خواسته یا ناخواسته بازشناسایی کند. بدین ترتیب منظور از هویت فرهنگی، مجموعه ای از مولفه…

پرسش از فرهنگ (۵۲): رابطه اخلاق و فرهنگ جیست؟

اخلاق در هر جامعه ای به مجموعه ای از فرایندها، باورها، ارزش ها و کنش های اجتماعی اطلاق می شود که بتوانند از خلال فرایند آموزش غیر رسمی (تربیت) و رسمی (آموزش مدرسه ای) به افراد منتقل شده و آنها را برای مشارکت و جای گرفتن در جامعه به مثابه یک…

همه چیز رنگ و بوی سیاسی دارد: گفتگو با ناصر فکوهی

ایمان گنجی اشاره: ناصر فکوهی، جامعه‌شناس و انسان‌شناس معاصر، سال 1335 در تهران متولد شد. فکوهی دانشیار گروه انسان‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، مدیر تارنمای پربازدید انسان‌شناسی و فرهنگ و عضو انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی و…

پرسش از فرهنگ(۵۱): فروپاشی فرهنگی به چه معناست؟

در قرن نوزدهم یکی از مباحث بغرنج و پرسش های اساسی مطرح برای متفکران ، اندیشیدن به دلایل فروپاشی تمدن های بزرگ بود و از لحاظ تاریخی مصداق این فروپاشی ها را در دو تمدن باستانی ایران و رم می دیدند که به وسیله مردمانی از سطوح فرهنگی و با…

توسعه پایدار شهری در ایران

برخلاف برخی دیگر از کشورهای در حال توسعه و حتی کشورهای عربی منطقه خاور میانه پدیده زاغه نشینی شکل بسیار گسترده و بسیار حادی ندارد اما می توان به سرعت در قالب بافت های فرسوده شهری و شکل گیری محله ها و شهرک های اقماری غیر رسمی موقعیت های غیر…

پرسش از فرهنگ (۵۰): آیا فرهنگ روستایی در تقابل با فرهنگ شهری قرار دارد؟

یکی از مقدمات انقلاب صنعتی در اروپا، ورشکستگی روستائیان فقیر و متوسطی بود که به دلیل شدت فقر و برای آنکه صرفا زنده بمانند چاره ای نداشتند که یا سر به جنگل ها بگذارند و در آنها به مثابه شورشیانی در برابر اشرافیت پنهان شوند و زندگی خود را با…

پرسش از فرهنگ (۴۹): ابزارهای الزام و فرهنگ

قدرت و ثروت، به مثابه دستاوردهای اجتماعی تمایز دهنده، همواره در جوامع انسانی دارای جذابیت زیادی بوده اند به صورتی که نه تنها اکثریت انسان ها در پی به دست آوردن آنها بوده و هستند تا بتوانند در سلسله مراتب های اجتماعی به سوی بالا ارتقاء…

پرسش از فرهنگ (۴۸): رابطه اقتصاد و فرهنگ چیست؟

یکی از پرسش هایی که می توان به درستی و به ویژه در جهان امروز مطرح است، رابطه میان موقعیت اقتصادی کنشگران، گروه ها و نظام های اجتماعی و موقعیت فرهنگی آنها است. در شرایط باستانی و پیش صنعتی این رابطه به گونه ای متفاوت از جهان مدرن وجود داشت.…

زبان: هم ابزار، هم هدف

تصویر: نوام چامسکی زبان شناس امریکایی مطالعات زبان شناختی عمری طولانی تر از پژوهش های علوم اجتماعی در دانشگاه های جهان دارند و اگر ادبیات آکادمیک جامعه شناختی و انسان شناختی عملا از ابتدای قرن بیستم شروع به انتشار می کنند و کرسی های…

پرسش از فرهنگ(۴۷): رابطه نظام ارزشی و فرهنگ چیست؟

نظام ارزشی در هر جامعه ای به مجموعه ای از فرایندهای رفتاری و ذهنی، الگو ها و روش ها، شیوه های گفتاری و فنون بدنی اطلاق می شود که در چارچوب ها و موقعیت هایی از پیش تعریف شده، پذیرفته می شوند. این نظام بر اساس پهنه جغرافیایی و دوره زمانی و بر…