در هر کار انسان شناختی یکی از انتظاراتی که از پژوهشگر می رود بخشی از کار اوست که می توان به آن کار مردم نگارانه یا کار اتنوگرافیک اطلاق کرد. منظور از این قسمت کار، تحقیق یا پژوهش در هر سطحی که باشد ( چه یک تحقیق درسی، یک پژوهش میدانی، یک رساله دانشگاهی، یک گزارش علمی…) قسمتی است که در آن پژوهشگر دو گونه از اقدامات را انجام می دهد: نخست یادداشت برداری از مشاهدات خود و توصیف دیده ها به دقیق ترین شکل ممکن، بحثی که در موضوع کلی مشاهده به آن اشاره خواهد شد . توصیف های گردآوری شده به این ترتیب باید با دقت شماره گذاری، تاریخ گذاری شوند و در حد ممکن از یک ساختار و مدل مشترک در ساختمان عمومی خود تبعیت کنند–!. برای مثال فیش های مشاهده باید بتوانند نحوه ورود به میدان، مجوز های تهیه شده، کارهایی که برای تهیه این مجوز ها انجام شده اند، اقدامات اضافی برای امکان پذیر شدن کار میدانی، تشریح وضعیت مشخصات فیزیکی دقیق میدان، کنشگران درون آن با مشخصات کامل مادی و رفتارهای غیر مادی و ذهنی آنها ، روابط میان آنها با یکدیگر و با محیط مادی و غیر مادی، سطوح مختلف و نقش های گوناگون حاضر در محیط و غیره را تشریح کنند.
به جز این فیش ها که برای تهیه آنها باید پیش مدل های تدوین شده داشت، یعنی مجموعه ها و زیر مجموعه های «قابل مشاهده» و پرسش های خود را از قبل آماده کرد تا بدانیم چه چیزی را با چه فرکانسی و چه رابطه ای با چه چیزهایی دیگری، می خواهیم مشاهده کنیم، مواد اتنوگرافیک دیگر شامل جدول ها و نمودارهای آماری ، کروکی ها، نقشه های محل، عکس ها، فیلم ها ، صدا برداری ، مواد چاپی(همچون تراکت، اعلامیه، آفیش ها و…) که در محل به وسیله خود مردم تولید می شوند. در هر یک از این موارد باید به طور مشخص و نظام مند این کارها را انجام داد : ۱- نوع سند را مشخص کنیم(فیش مشاهده، فیش مصاحبه، عکس، نمودار، جدول، کروکی، …)
۲- سند را شماره گذاری مسلسل کنیم(فیش مشاهده شماره ۱، فیش مشاهده شماره ۲ …) و برای هر «نوع» از سند از یک شماره گذاری مسلسل استفاده کنیم.
۳- نوع و شماره سند را در بالای آن نوشته و در مقابل آن شرح سند را بنویسیم: مثلا : « یک روستایی تالش در حال سوار شدن به اتوبوس بین شهری» یا «یک کارمند شهر تهران هنگام خریداری میوه از بازار تره بار تجریش» و غیره .
۴- در زیر سند باید ماخذ سند ذکر شود مثلا : عکس: پژوهشگر که منظور نویسنده گزارش است یا عکس : احمدی ، ۱۳۴۲:۲۲.
۵- همچنین در زیر سند با فاصله باید محل و زمان دقیق تهیه سند ذکر شود، مثلا: روستای «الف» در بیست کیلومتری شمال شرقی رشت ، پنجشنبه ۴/ ۸ / ۱۳۸۵ ساعت ۲ بعداز ظهر .
۶- توجه داشته باشیم که امروز تقریبا تمام اسناد را باید به طور دیجیتالی ضبط و ثبت شوند. داشتن یک نسخه نوشتاری به صورت فیزیکی همواره مفید و لازم است تا در صورت از میان رفتن منبع دیجیتالی، نمونه کاغذی به کمک مان بیاید، اما غیر دیجیتالی بودن تقریبا معادل غیر قابل استفاده بودن است. بنابراین تمام اسناد را باید دیجیتالی کرد و از طریق نرم افزار های لازم به ابعاد قابل استفاده در شبکه اینترنت تبدیل کرد. هر اندازه مواد اتنوگرافیک در یک کار پژوهشی بیشتر باشند، ارزش اسنادی و تجربی آن بالاتر می رود. اما این امر به هیچ وجه به معنی آن نیست که پژوهشگر از تحلیل این مواد، یعنی از فرایند پیچیده طبقه بندی، نظام مند کردن گفتمان و پرسش های خود و پاسخ تحلیلی به آن پرسش ها در یک چارچوب و ساخت فکر ی مشخص معاف باشد. ارائه صرف مواد اتنوگرافیک در بهترین حالت ما را به یک تک نگاری(مونوگرافی) می رساند که امروزه به خودی خود با توجه به پیشرفتی که در وسایل ضبط و ثبت تصویر و صدا وجود دارند، ارزش خاصی ندارند، مگر در حوزه موزه نگاری که به آن به طور مستقل خواهیم پرداخت.
