عنوان به انگلیسی: Culture and development
تعداد واحد: ۲
نوع درس: نظری(اجباری)
پیش نیاز: انسان شناسی فرهنگی
شرح درس: فرهنگ و توسعه که در برنامه آموزشی برخی از دانشگاههای جهان با عنوان ”انسانشاسی توسعه“ نیز شناخته می شود، به تشریح و تحلیل عمیق دو مفهوم فرهنگ و توسعه و روابط متقابل و بسیار پیچیده آنها اختصاص دارد. دانشجویان در این دو درس ضمن آشنایی با مباحث رایج در زمینه توسعه و توسعه نایافتگی و مشکلات توسعه ای، با نقد انسان شناختی آنها و رویکردهای فرهنگی در این زمینه ها نیز آشنا می شوند.
اهداف: مهمترین هدف از درس فرهنگ و توسعه، بررسی تجارب چند دهه اخیر در کشورهای در حال توسعه در تمام زمینه های توسعه ای و به ویژه تاکید بر مشکلات و موانع فرهنگی است که به این توسعه نایافتگی دامن زده و یا از میان برداشتن آن را غیر ممکن کرده اند. دانشجویان باید بتوانند از طریق مباحث در این درس موقعیتهای گوناگون و بسیار پیچیدهای را که در فرهنگ های مختلف کنونی و در چارچوب برنامه های متفاوت توسعه و برنامه ریزی می توان با آنها روبرو شد، درک کرده و تحلیل نمایند تا بتوانند در نتیجه راه حل های کاربردی برای آنها بیابند.
روش: روش به کار گرفته شده در این درس دو گانه است. از یک سو، روش مطالعات اسنادی و کتابخانه ای برای دقیق تر شدن و درک بهتر و عمیق تر مفاهیم توسعه ای که با رجوع به منابع معتبر می توان به آنها دست یافت. از طرف دیگر دانشجویان دست به تحقیقات میدانی بر یک موضوع مشخص توسعه ای می زنند و برای این کار یک گروه پژوهشی تشکیل می دهند ( حداکثر با ۴ نفر) و زیر هدایت مستمر استاد کار خود را در طول دوره کلاس به انجام رسانده و گزارش های پیشرفت کار را در کلاس ارائه می دهند. این کار پژوهشی با استفاده از روش های معمول انسانشناسی( مشاهده مشارکتی، مصاحبه، تهیه نقشه، کروکی، عکس و گردآوری اسناد محلی و …) انجام می گیرد.
کاربرد: درس فرهنگ و توسعه از کاربردی ترین دروس در حوزه انسانشناسی فرهنگی به حساب می آید. در این درس، همواره از یک یا چند مشکل یا مساله توسعه ای حرکت آغاز شده و تلاش می شود از دیدگاه یک انسان شناس ولی با در نظر گرفتن تمامی محدودیت ها و چارچوب های موجود در واقعیت اجتماعی راه حل ارائه گردد. انسان شاسان توسعه، عموما برای یافتن چنین راهحل هایی با سازمان های دولتی و صوصی همکاری می کنند. هر جا نیاز به توسعه احساس شود و برنامهای برای اجرای عملی آن تدوین شود، باید به بعد فرهنگی و انسانی آن فرایند چه از نفطه نظر پتانسیل های موجود و چه از لحاظ پی آمدها و چشم اندازهای حاصل از اجرای توسعه، دقت داشت که این کار باید به وسیله انسان شناسان انجام بگیرد.
سرفصل دروس :
۱- مباحث مقدماتی، معرفی این شاخه، اهداف، روش ها و کاربردهای آن
۲- تعاریف فرهنگ(گونه شناسی تعاریف، عمومی، تاریخی، رفتاری، ارزشی، کارکردی، ذهنی، ساختاری، نمادین و…)
۳- نقد و بررسی مفاهیم فرهنگی(الف- فرهنگ و طبیعت، معنی، نشانه و فرهنگ، قوم مداری و نسبی گرایی فرهنگی)
۴- نقد و بررسی مفاهیم فرهنگی (ب: تمایز و امتیاز در فرهنگ، مفاهیم قومیت، تمدن و ملیت و رابطه آنها با فرهنگ، تنوع و انسجام فرهنگی، فرهنگ فردی و جمعی )
۵- تعاریف و گونه شناسی مفهوم توسعه
۶- تاریخچه مفهوم توسعه(پیش از قرن نوزده، استعمار، استعمار نو، دولت جدید)
۷- نقد نظریه های توسعه(الف: نظریه های تطوری توسعه)
۸- نقد نظریه های توسعه(ب: نظریه های نوسازی)
۹- نقد نظریه های توسعه(ج:نظریه های وابستگی و توسعه انسانی )
۱۰- رویکرد انسانشناسی به مفهوم توسعه و مصرف پایدار
۱۱- جهانی شدن و توسعه(الف: جهانی شدن اقتصادی)
۱۲- جهانی شدن و توسعه( ب: جهانی شدن سیاسی)
۱۳- جهانی شدن و توسعه(ج: جهانی شدن اجتماعی و فرهنگی )
۱۴- مسائل کاربردی بحث فرهنگ و توسعه در جهان امروز
۱۵- چشم انداز توسعه و رابطه آن با فرهنگ در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته
۱۶- جمعبندی و نتیجه گیری
