مصاحبه ۲: تاریخچه

مادلن گراویتز ترجمه ناصر فکوهی

در تحول مصاحبه می توان سه مرحله اساسی را از یکدیگر تمیز داد. نخستین مرحله را در استفاده از مصاحبه در روان درمانی و فنون روانشناسی مشاهده می کنیم که همین امر به واژه مشاوره (Counseling) حیات داده است که اغلب در ایالات متحده با آن روبرو می شویم. مشخصه سودمندانه فنون روانشناسی با هدف راهنمایی و هدایت حرفه ای نشان می دهد که چرا مساله اعتبار مصاحبه در این دوره آنقدر مورد توجه بود .

دومین مرحله با توسعه پژوهش های خاص همزمان بود. این دوره ای بود که در آن شاهد گسترش پژوهش های افکار عمومی هستیم. روان شناسان اجتماعی نیز به نوبه خود به موضوع مصاحبه بیشتر از جنبه وفاداری می پرداختند. در واقع برای آنها برخلاف فناوران روانشناسی مساله، پیش بینی درست رفتارها یک سوژه واحد نبود، بلکه بیشتر به برکت مشاهدات همسوی پژوهشگران، در پی آن بودند که نظر تعداد زیادی از افراد را به دست بیاورند. بنابراین، این هماهنگی که خود مولفه ای برای وفاداری شمرده می شد، گویای یک عامل اساسی بود. این مسائل بعد از جنگ جهانی دوم با گسترش بیشتری مطرح شدند.

تجارب اندوخته شده در این دوره یعنی بین سالهای ۱۹۲۰ تا ۱۹۴۰ امکان داد تا مشکلات و محدویت های برخی از گونه های مصاحبه را به دست بیاوریم. برای مثال مددکاران اجتماعی ( که حرفه ای بسیار رایج در ایالات متحده به شمار می آید) عادت به آن داشتند که از مصاحبه – مشاوره به صورتی بسیار دستکاری و هدایت شده استفاده کنند، و این امر شک و تردید را نسبت به صادقانه بودن پاسخ های دریافت شده تقویت می کرد. و این در حالی بود که پژوهش های انجام شده بر مصرف نشان می دادند تا چه اندازه پاسخ های داده شده به مصاحبه های فوق الذکر با واقعیت فاصله داشتند. خلاصه آنکه روانشناسان سرانجام ناچار شدند که به مسائل مربوط به خود فرایند خود گفتگو و مصاحبه بپردازند، یعنی به آنچه بین مصاحبه کننده و مصاحبه شونده می گذشت. در این میان فراهم آمدن ابزارهای فناورانه ضبط مصاحبه ها، این امکان را به وجود آورد که در همان حال که روش های پژوهش تحول می یافتند بر خود آنها نیز تحقیق کرد.
Grawitz, Masdeleine, 1993, Methodes des sciences socials, Paris, Precis Dalloz, pp. 570-571

قسمت بعدی : گونه های مصاحبه