ناصر فکوهی / استاد انسان‌شناسی دانشگاه تهران و مدیر موسسه انسان‌شناسی و فرهنگ
قابل توجه دانشجویان کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا و علاقمندان به مباحث جدید انسان‌شناسی فرهنگی و اجتماعی به ویژه مباحث معاصر مدرن. با توجه به آنکه آخرین ترم حضور دانشگاهی من در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران بزودی ( در زمستان ۱۴۰۱) خواهد بود، برای آنکه رابطه علمی و دانشگاهی‌ام با دانشجویان قدیمی یا دوستان جدید و علاقمندان ادامه تحصیل در این رشته یا دوستداران آزاد آن، قطع نشود و محلی برای تعامل داشته باشیم که در آن بتوانیم به بحث درباره ایده‌های جدید بپردازیم و احتمالا کارهایی در سطح علمی و دانشگاهی تعریف کنیم و همچنین به پرسش‌های علاقمندان چه برای ادامه تحصیل، چه برای مشاوره در کارهای جاری و چه به طور عام در زمینه‌های علمی و فرهنگی پاسخگو باشم، تصمیم به آن گرفتیم که این سمینار را که پیش‌تر با گروه بسیار محدودی برگزار می‌شد را به صورت آزاد برگزار کنیم. سمینار شکل هفتگی داشته و روزهای سه‌شنبه هر هفته از ساعت ۴ تا ۶ به وقت تهران، بر روی یکی از شبکه‌های مجازی ( تلگرام، گوگل میتز، اسکایپ …) که مشخص خواهد شد، در سه فصل سالانه برگزار می‌شود: فصل پاییزی (مهر تا پایان دی ماه)؛ ترم زمستانی (بهمن تا پایان خرداد سال بعد) و تابستانی(تیر تا پایان شهریور). نخستین سمینار از بهمن ۱۴۰۱ آغاز به کار خواهد کرد. پس از شروع کار سمینار، تمامی روابط پیشین و کنونی که دانشجویان یا سایر دوستان با من برای همکاری‌های مختلف داشته‌اند (به جز موارد خاص و توافق شده) به سمینار منتقل می‌شوند تا بتوانیم مدیریت زمان خود را به خوبی انجام دهیم. بدیهی است که فرض کنونی ما امکان برگزاری به صورت زنده در صورت دسترسی دوستان به شبکه است، اما اگر این امر ممکن نباشد، شیوه دیگری را برخواهیم گزید تا ارتباط میان ما قطع نشود. برنامه سمینار در طول دو ساعت، به صورت زیر است:
پرسش و پاسخ آزاد: ۳۰ دقیقه
ارائه یک بحث که از پیش تعیین شده به وسیله استاد: ۳۰ دقیقه
پرسش و پاسخ درباره موضوع، کارهای جاری و تعریف شده: ۶۰ دقیقه
پس از تشکیل نخستین جلسه یکی از دوستانی که بیشترین زمان آزاد را داشته باشد، مسئول هماهنگی‌های لازم پیش از تشکیل جلسات خواهد شد. بنابراین نخستین جلسه سمینار از شنبه هشتم بهمن ماه ۱۴۰۱ تا شنبه ۲۷ خرداد ۱۴۰۲ به جز روزهای تعطیل رسمی برگزار می‌شود و شانزده جلسه خواهد بود. بنا بر تصمیم در جلسات امکان تشکیل کلاس‌های اضافی یا تغییر روز و ساعات نیز خواهد بود.
شرکت در این سمینار آزاد و رایگان است و هیچ شرط یا تکلیفی در آن وجود ندارد، ولی هر کدام از دوستانی که مایل باشند می‌توانند کارهایی را تعریف و زیر نظر ما به انجام رسانند. در سمینار حضور و غیاب نخواهد شد و بنابراین دوستانی که مایل باشند می‌توانند به صورت مستمع آزاد شرکت کرده و یا شرکت فعال داشته و کارهایی را برای همکاری با موسسه یا با شخص من تعریف کنند. امید ما آن است که این سمینار پل ارتباطی باشد که هر کدام از دوستان که مایل باشند بتوانند در آن شرکت کنند و همچنین من بتوانم پاسخ به سئوالات و راهنمایی‌هایی را که به صورت‌های مختلف از من خواسته می‌شود اما در بسیاری موارد فرصت پاسخ‌دهی ندارم، در این سمینار به آنها بدهم.
برای ثبت نام در این سمینار، ابتدا پیامی به آدرس ایمیل یا تلگرام من بفرستید و نام و مشخصات تحصیلی و ایمیل خود را اعلام و تقاضای اضافه شدن به گروه تلگرامی خاص سمینار را ارائه دهید. عضویت به صورت ناشناس امکان پذیر نیست. پس از عضویت در گروه تلگرامی سایر اطلاعات را از آنجا دریافت می‌کنید.
موضوع عمومی سمینار مسائل فرهنگی – اجتماعی جامعه معاصر
فصل اول : بهمن ۱۴۰۱ / خرداد ۱۴۰۲
موضوع : تحلیل تحولات موقعیت فرهنگی – اجتماعی جامعه ایران در چارچوب جریان اعتراضات پاییز و زمستان ۱۴۰۱
جلسه اول: درباره ماهیت و علل عمومی اعتراضات/ منشاء و ساز وکارها.
جلسه دوم: موقعیت جهانی و موقعیت ملی: تحلیل رابطه برون / درون.
جلسه سوم: نظریه‌های توطئه: قدرت و ضد قدرت در آینه «دیگری متخاصم».
جلسه چهارم: نگاهی به وقایع از زاویه مفهوم اعتراض/ ویرانگری؛ ظرفیت‌های اعتراض و ضد اعتراض، در و نسبت به مردم و نخبگان، دانشگاهیان و هنرمندان
جلسه پنجم: نگاهی به وقایع از دیدگاه مفهوم مقاومت / بازشناسی.
جلسه ششم: چشم‌اندازهای ویرانشهری (دیستوپیایی) و آرمانشهری (اتوپیایی) با نظری به شهر‌نشینی، حاشیه نشینی شهری و فضا.
جلسه هفتم: گسل‌های قومی، زبانی، هویتی جامعه ما و تاثیر پذیری و تاثیرگذاری آنها بر روند‌ها.
جلسه هشتم: دگردیسی ایدئولوژی به فایده‌گرایی در رابطه حاکمیتی/ نولیبرالیسم و هژمونی سیاسی.
جلسه نهم: نگاهی به وقایع از زاویه رابطه سکولاریسم/ دینداری با تاکید بر نقش و تحول دین در جامعه ما.
جلسه دهم: ظرفیت‌های مستبدانه / ضد دموکراتیک در جامعه ما.
جلسه یازدهم: ظرفیت‌های آزادیخواهانه/ دموکراتیک در جامعه ما، با نگاهی به مسئله تحول پسامدرن مفاهیم سیاسی.
جلسه دوازدهم: تحلیل زبان‌شناختی/ شناختی وقایع در پرتوی نظریه جنسی/ جنسیتی.
جلسه سیزدهم: روشنگری، روشنفکری، ارزیابی عمق اندیشه و اخلاق در جامعه ما.
جلسه چهاردهم: ارزیابی جایگاه یا نبود جایگاه هنر در جریان اعتراضی.
جلسه پانزدهم: موقعیت فضای مجازی، فرصت و تهدیدها
جلسه شانزدهم: نتیجه گیری: صبح روز بعد: فراتر از اعتراض، تاملی در ذهنیت امید و نومیدی؛ تغییر سازوکارهای حاکمیتی یا تغییر جامعه، دو جریان همگن یا ناهمگن.
هر سخنرانی استاد، ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است و به صورت یک فایل صوتی چند روز پیش از تشکیل کلاس روی کانال تلگرام قرار می‌گیرد و به فاصله‌ای که تعیین خواهد شد روی کانال تلگرامی درس های او قرار می‌گیرد.
جلسه کلاس صرفا به پرسش و پاسخ اختصاص خواهد داشت. پرسش‌ها و نظرات به صورت انعطاف آمیز در بخش اول برنامه به مباحث مختلف از جمله همه جلسات پیشین اختصاص خواهند داشت و در بخش دوم صرفا به موضوع مطرح شده در سخنرانی.
هر پرسشگر در هر نوبت می‌تواند یک پرسش/ اظهار نظر حداکثر در ۲ دقیقه مطرح کند یا آن را به صورت مکتوب ارسال کند. پاسخ با توجه به امکانات فنی به صورت صوتی یا مکتوب بلافاصله ارائه حداکثر به مدت ۵ دقیقه خواهد شد. بدین ترتیب در طول کلاس بین ۲۰ تا ۳۰ پرسش و پاسخ می‌توانند مطرح شوند. مدیر کلاس سئوالات را به ترتیب دریافت و به افراد برای ارائه آنها وقت می‌دهد. در صورت نبود پرسشگر جدیدی ، افراد می‌توانند پرسش دوم و سوم خود را مطرح کنند.
از مشارکت‌کنندگان تقاضا می‌شود به صورت مرتب در جلسات شرکت کنند و اگر به هر دلیلی مایل یا قادر به شرکت نیستند و یا تمایل به انصراف از شرکت دارند این موضوع را بدون نیاز ذکر هیچ دلیلی، حداکثر بعد از سه جلسه، مستقیم با مدیر یا با مدیر کلاس و نه در کانال مطرح کنند، تا بتوانیم آنها را از کلاس حذف و جایشان را به داوطلبان مشارکت که در فهرست رزرو کلاس ثبت نام کرده‌اند، بدهیم.
کل کلاس، از لحاظ محتوا، تدریس، مشارکت دوستان به وسیله یک یا چند ناظر بیرونی، ارزیابی و بررسی می‌شود و نتایج برای انتخاب مشارکت‌کنندگان بعدی و در نظر گرفتن همکاری با دیگر دوستان و بهبود فصل‌های بعدی به استاد تحویل می‌شود. همه مشارکت‌کنندگان می‌توانند روی کانال مستقیم استاد نظر خود را به او اعلام کنند.
از افراد مشارکت کننده در این کلاس حداکثر ۲۰ درصد (۱۰ نفر) از کسانی که بیشترین میزان کیفیت در مشارکت و حضور منظم را داشته‌اند (به جز همکاران کلاس شامل دستیاران، مدیر فنی و مدیر کلاس که حق مشارکت‌شان محفوظ خواهد بود) این امکان را خواهند داشت که در دوره بعدی (تابستان ۱۴۰۲) مشارکت کنند. همین افراد می‌توانند تقاضای مشارکت بالاتری را داده و با موسسه انسان‌شناسی و فرهنگ زیر نظر ما، پروژه‌های بیشتری را پیش ببرند. ۵۰ درصد مشارکت‌کنندگان دوره بعدی (۲۵ نفر) به ترتیب ثبت نام، به فهرست دوم اختصاص خواهد داشت. و ۳۰ درصد (۱۵ نفر) از داوطلبان احتمالی جدید. روشن است که اگر این تعداد در هر کدام از اعداد به حد نصاب نرسند، به همان نسبت‌ها، از نفرات بعدی به ترتیب به کلاس راه می‌یابند. ولی بهر رو، تعداد مشارکت‌کنندگان (به جز کادر فنی و مدیریت) در کلاس حداکثر ۵۰ نفر خواهد بود، ولی حداقل می‌تواند بسیار پایین‌تر باشد و در این صورت فرصت برای بحث‌ها به همان میزان کیفیت کلاس، افزایش خواهد یافت. قواعد کنونی برای سطح حداکثری یعنی ۵۰ نفر تنظیم شده‌اند.
مدت زمان و روز کلاس ۱۲۰ دقیقه (دو ساعت) هر سه‌شنبه از ساعت ۱۴:۳۰ تا ۱۶:۳۰ به جز روزهای تعطیل رسمی و موارد پیشبینی نشده و استثنایی. پیش از شروع اولین جلسه احتمالا یک جلسه آزمایشی زیر نظر مدیر فنی برگذار می‌شود که زمان و مکان آن به اطلاع خواهد رسید.
منابع اضافه برای کلاس صرفا به وسیله مدیر کلاس یا استاد بارگذاری می‌شود. اگر مشارکت‌کنندگان مایل به معرفی یا بارگذاری موردی هستند، باید لزوما این کار را از طریق ارسال آن برای مدیر کلاس در کانال مدیر انجام دهند. اگر منبع تصویب شود، از طرف مدیر کلاس بارگذاری می‌شود. مشارکت‌کنندگان نظرات شخصی، پیشنهادات و کامنت‌های خود را که به چارچوب‌های کلی کلاس، نحوه تدریس، محتوا و غیره مربوط می‌شود، مستقیم برای استاد یا مدیر کلاس ارسال می‌کنند و پاسخ را از همان طریق دریافت می‌کنند. بنابراین کانال تلگرامی کلاس، صرفا برای مدت زمان تشکیل کلاس یا مواردی است که از دوستان به وسیله مدیر کلاس، مدیر فنی، دستیاران، یا استاد، نظری مشخص با مدت زمان مشخص، سئوال یا نظری پرسیده می‌شود. در صورت ضروری مشرکت‌کنندگان می توانند از طریق کانال تلگرام شخصی استاد با او مطرح کنند.
سخنرانی‌ها عمدتا مصداقی هستند و بحث‌های نظری در آنها سهم کمتری دارند. اما اغلب رفرانس‌های نظری آنها در دروسی که پیش‌تر داده شده و یا به صورت متداوم روی کانال ها و کتاب‌های استاد آمده‌اند، قابل یافتن هستند. دلیل این امر آن است که بحث ما یک بحث تحلیلی – مصداقی است و نه تحلیلی – نظری و به دور از مصداق‌ها. از دوستان نیز خواهش می‌شود در سئوالات خود در حد امکان وارد مباحث صرفا نظری نشوند، چون این کلاس، کلاس نظریات نیست. هر چند در آینده ممکن است بحثی نظری موضوع کلاسی باشد.
دوستان در تمام مکاتبات و یا سئوالات و نظریات خود چارچوب‌های قانونی و برخی محدودیت‌هایی را که ما ناچاریم برای تداوم کار (همچون در دانشگاه، رعایت کنیم) ولو مخالفشان باشیم، رعایت می‌کنند و اصل در کلاس آن است که از هیچ شخص حقیقی و حقوقی نامی برده نمی‌شود، بلکه هدف تحلیل موقعیت‌ها و سازوکارها است؛ زیرا نقد افراد و نهادها به صورت گسترده در فضای مجازی و برخی از مطبوعات و سایر رسانه‌های داخل و خارج کشور انجام می‌گیرد. جنبه و اولویت آموزشی در همه طول این دوره و دوره‌های بعدی بر جنبه‌های دیگر غالب است. بنابراین هدف ایجاد یک پلتفرم سیاسی یا تریبون آزاد و مبادله نظر برای یافتن و پیشنهاد راه حل نیست بلکه کادری آموزشی – تحلیلی با هدف شناختی است که البته هر کجا بتوان به راه حل‌ها و چشم‌اندازها نیز اشاره خواهد شد.
این مقدمه، اکنون که اصلاحات پیشنهادی شما در آن اعلام شده، در کانالی که برای داوطلبان رزرو ایجاد شده و در کانال درس‌ها نیز منتشر می‌شود. پاسخ‌های استاد در کلاس که در آ«ها به پرسش یا نظر شما اشاره می‌شوند، ضبط می‌شوند و در کانال قرار می‌گیرند. همچنین نتیجه‌گیری‌های نظری دوستان از کلاس (نه درباره روش و مباحث مدیریتی یا تدریس بلکه درباره هر موضوع) بنابراین شرکت کنندگان در نظر خواهند داشت که صحبت‌های آنها در فضای عمومی ادا می‌شوند، و ممکن است ضبط شوند و مسئولیت آن برعهده خودشان است. مدیریت کلاس صرفا سخنرانی‌ها و پاسخ‌های استاد و نظرات مکتوب افراد را برای هر جلسه به صورت یگ گزارش کامل، احتمالا در قالب یک کتاب و یک مجموعه صوتی، در کانال درس‌های ناصر فکوهی بر کانال تلگرام بارگذاری می‌کند.
آدرس ایمیل : nasserfakouhi@gmail.com
کانال تلگرام: ۰۹۱۲۰۷۵۵۸۶۱
سخنرانی‌های سمینار به صورت جداگانه نیز در کانال فایل‌های دیداری شنیداری ناصر فکوهی بارگذاری خواهند شد. دقت کنید که پس از شروع سمینار این تنها پل ارتباطی برای فعالیت‌های مشترک، پرسش یا هر مشورت دیگری با من خواهد بود.
با تشکر از شما و به امید هم سخنی با شما در فصل اول / سمینار زمستان ۱۴۰۱ تا بهار ۱۴۰۲
ناصر فکوهی
۲ بهمن ۱۴۰۱
